Skopiuj link
Zgodnie z art. 3041 kodeksu pracy obowiązki, o których mowa w art. 211, w zakresie określonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę, ciążą również na osobach fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę, a także na osobach prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą, w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę. Z art. 211 kodeksu pracy wynika natomiast, że jednym z obowiązków pracownika, czyli osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania, wyboru, spółdzielczej umowy o pracę, jest poddawanie się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosowanie się do wskazań lekarskich.
Rozstrzygając kwestię istnienia ewentualnego obowiązku poddania badaniom lekarskim osoby wykonującej czynności na podstawie umowy cywilnoprawnej nie można zapomnieć o treści art. 304 kodeksu pracy, który stanowi, że pracodawca jest zobowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, o których mowa w art. 207 par. 2 kp, osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, a także osobom prowadzącym w zakładzie pracy lub w miejscy wyznaczonym przez pracodawcę na własny rachunek działalność gospodarczą.
Mając na uwadze powyższe należy uznać, że kwestie poddania badaniom lekarskim osoby wykonującej określone czynności na podstawie umowy cywilnoprawnej regulują strony konkretnego stosunku prawnego. Pracodawca powierzając pracę zleceniobiorcy może zatem w umowie określić, że osoba taka ma posiadać aktualne badania lekarskie. W tej sytuacji pracodawca będący jednocześnie zleceniodawcą nie ma obowiązku poddawania zleceniobiorcy badaniom lekarskim i pokrywania kosztów tych badań. Mając jednak na uwadze treść wskazanego wyżej art. 304 kodeksu pracy powinien dokonać jasnych ustaleń w tym zakresie, uzgadniając ze zleceniobiorcą, jakie obowiązki w tym zakresie będą spoczywały na przedsiębiorcy, gdyż to on będzie odpowiadał za zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy osobom świadczącym na jego rzecz pracę, bez względu na formę łączącego go z taką osobą stosunku prawnego.
Wobec powyższego należy stwierdzić, że poddanie zleceniobiorcy badaniom lekarskim nie jest obowiązkiem, który wynika z przepisów prawa, lecz każdorazowo powstanie takiego wymogu jest wynikiem decyzji zleceniodawcy, który może zobowiązać zleceniobiorcę do poddania się badaniom, ale pod warunkiem, że zleceniobiorca wykonuje pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.
Potwierdzeniem powyższego jest stanowisko Departamentu Prawnego Głównego Inspektoratu Pracy (GNP/426/4560-364/07/PE). W piśmie tym wskazano, że „mając na uwadze obecną treść art. 3041 k.p., należy stwierdzić, że osoby prowadzące w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (lub przedsiębiorcę niebędącego pracodawcą) na własny rachunek działalność gospodarczą mają obowiązek przestrzegania przepisów i zasad bhp na równi z pracownikami – w zakresie ustalonym przez pracodawcę (lub przedsiębiorcę niebędącego pracodawcą). Nie ma natomiast podstaw do traktowania osób prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę tak jak pracowników. W tym nie ma obowiązku kierowania ich na wstępne badania lekarskie i organizowania wstępnych szkoleń bhp. Umowa łącząca podmioty może (i powinna) określać wszystkie kwestie dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy. Jeśli bowiem obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy nie będzie realizowany właściwie, to podmiotem odpowiedzialnym będzie pracodawca (lub przedsiębiorca niebędący pracodawcą)”.