Skopiuj link
Ustanie stosunku pracy
W związku z faktem, iż jedną z podstawowych cech stosunku pracy jest osobisty charakter świadczenia pracy, śmierć pracownika powoduje rozwiązanie umowyo pracę. Zgodnie z art. 922 § 2 kodeksu cywilnego nie należą do spadku prawai obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą (…). Ponieważ zatrudnienie jest ściśle powiązane z pracownikiem, dlatego też nie następuje jakakolwiek kontynuacja stosunku pracy.
Pracodawca musi podsumować okres aktywności zawodowej pracownika. Rozliczenie odbywa się na dwóch zasadniczych płaszczyznach: niemajątkowej oraz majątkowej. Odrębne przepisy przewidują uzyskanie prawna do renty rodzinnej. Nie można również zapomnieć o konieczności wyrejestrowania pracownika z ZUS.
Świadectwo pracy
Normy kodeksowe ani przepisy rozporządzenia MPiPS z dnia 15.05.1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania nie zobowiązują wprost pracodawcy do informowania członków rodziny o ich uprawnieniach, ani też do przekazywania wiadomości o wygaśnięciu stosunku pracy, niemniej jednak przewidują określone działania pracodawcy.
W razie wygaśnięcia stosunku pracy z powodu śmierci pracownika, pracodawca sporządza świadectwo pracy i włącza je do akt osobowych zmarłego pracownika. Z wnioskiem o wydanie przez pracodawcę świadectwa pracy może wystąpić członek rodziny zmarłego pracownika, a także inna osoba będąca spadkobiercą tego pracownika.
Prawa majątkowe ze stosunku pracy
Zgodnie z art. 631 § 2 kodeksu pracy, prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą po śmierci pracownika, w równych częściach, na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W razie braku takich osób prawa te wchodzą do spadku.
Wśród podstawowych praw majątkowych należy wymienić: świadczenia przysługujące pracownikowi ze stosunku pracy, do których nabył on prawo za życia, oraz ekwiwalent urlopowy.
Świadczenia przysługujące pracownikowi ze stosunku pracy, do których nabył on prawo za życia, ekwiwalent urlopowy
Wspomniany art. 631 § 2 kodeksu pracy ustanawia ogólną zasadę, zgodnie z którą wszelkiego rodzaju świadczenia pieniężne, które pracownik „wypracował” przed śmiercią, przechodzą w równych częściach na uprawnione osoby. Są to majątkowe prawa przejęte przez małżonka i inne osoby uprawnione. Należy wśród nich wymienić trzy podstawowe grupy: wynagrodzenie za pracę wynikające z umowy o pracę, dodatki wynikające z przepisów prawa powszechnego (np. godziny nadliczbowe, pora nocna) oraz prawa wewnątrzzakładowego, a także te związane z ustaniem stosunku pracy – ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.
Odprawa pośmiertna
Przewidziana w art. 93 kodeksu pracy odprawa jest świadczeniem bezpośrednio związanym z wygaśnięciem stosunku pracy z powodu zgonu pracownika. Przysługuje w razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby. Wysokość odprawy jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy i wynosi: 1-miesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat, 3-miesięczne wynagrodzenie przy zatrudnieniu co najmniej 10 lat oraz 6-miesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat. Osobami uprawnionymi są małżonek oraz inni członkowie rodziny spełniający warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
W przypadku ubezpieczenia pracownika na życie finansowanego przez pracodawcę odprawa nie musi być wypłacona, jeśli kwota odszkodowania z tytułu ubezpieczenia była równa co najmniej kwocie przysługującej odprawy. W przypadku niższej kwoty odszkodowania – należy wypłacić różnicę między tymi świadczeniami.
Zajęcie komornicze
Kolejnym niezwykle istotnym krokiem jest rozliczenie zajęcia komorniczego w przypadku, gdy pracownik nie spłacił przed śmiercią długu będącego przedmiotem zajęcia. Pracodawca z jednej strony ma zobowiązanie wobec podmiotu dokonującego zajęcia, z drugiej – ustaje stosunek prawny uprawniający do dokonywania potrąceń.
Przyjmuje się, iż świadczenia nabyte przez pracownika i przekazane osobom uprawnionym podlegają egzekucji na zasadzie art. 880 i nast. kodeksu postępowania cywilnego. Mamy więc do czynienia z ochroną tych świadczeń w zakresie: kwot wolnych od potrąceń oraz kolejności i wysokości dokonywanych potrąceń.
Drugim obowiązkiem pracodawcy jest poinformowanie właściwego komornika o przyczynie uniemożliwiającej dalsze dokonywanie potrąceń w oparciu o art. 882 § 1 i § 2 kodeksu postępowania cywilnego.
Wzmiankę o zajęciu komorniczym należy także zamieścić w treści świadectwa pracy.
Pożyczka z ZFŚS, inne zobowiązania
W przeciwieństwie do praw majątkowych zobowiązania pracownika wobec pracodawcy powstałe za jego życia nie przechodzą na osoby wymienione w art. 631 § 2 kodeksu pracy. Na mocy art. 922 § 1 kodeksu cywilnego stanowią one tzw. dług spadkowy i wchodzą do spadku po zmarłym pracowniku. Zgodnie bowiem z brzmieniem przywołanego przepisu, prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi IV Kodeksu cywilnego. Oznacza to, iż pracodawca będzie mógł dochodzić zwrotu niespłaconej pożyczki lub innych długów pracownika od spadkobierców. Warunkiem jest jednak przyjęcie spadku przez spadkobierców (zgodnie z art. 1012 i nast. kodeksu cywilnego).
Przepisy prawa wewnątrzzakładowego (np. regulamin ZFŚS) mogą jednak zawierać postanowienia dotyczące umorzenia pożyczek/zobowiązań w związku ze śmiercią pracownika. Mogą one też wynikać z samej treści umowy pożyczki. Anulowanie zobowiązań może nastąpić także z inicjatywy samego pracodawcy, niezależnie od postanowień prawa wewnątrzzakładowego.
W każdym z trzech wymienionych powyżej przypadków przepisy Księgi IV kodeksu cywilnego nie będą miały zastosowania.