08.10.2015 r.
5 min

Prawo do wynagrodzenia za czas niedopuszczenia do pracy z powodu przeciwskazań lekarskich

Ekspert PCKP

Skopiuj link
08.10.2015r.
5 min

Za utrwalony w orzecznictwie należy uznać pogląd, zgodnie z którym przeciwwskazanie lekarskie do wykonywania choćby jednego obowiązku należącego do zakresu czynności na zajmowanym stanowisku pracy uzasadnia wypowiedzenie umowy o pracę (wyrok SN z dnia 16.12.1999 r., I PKN 469/99, OSNAPiUS 2001/10/346). Stąd też, jeżeli w wyniku badań kontrolnych zostanie wydane orzeczenie, w którym przeprowadzający je lekarz medycyny pracy stwierdzi występowanie tego typu przeciwskazań, pracodawca może podjąć decyzję o wypowiedzeniu pracownikowi umowy o pracę.

W okresie biegnącego wypowiedzenia pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy na dotychczas zajmowanym przez niego stanowisku pracy. Może natomiast powierzyć mu inną pracę na zasadach określonych w art. 42 § 4 KP, jeżeli stwierdzone przeciwskazania pozwalają na jej wykonywanie. Chodzi zatem o czasowe powierzenie pracy na innym stanowisku, adekwatnej do kwalifikacji zawodowych pracownika i zgodnej z zaleceniami lekarskimi. Jeżeli jednak pracodawca nie jest w stanie zapewnić pracownikowi w tym trybie innej pracy, gdyż nie posiada wakujących stanowisk, na którym pracownik mógłby świadczyć pracę z uwzględnieniem stwierdzonych przeciwskazań, wówczas do końca okresu wypowiedzenia powinien zwolnić go z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7.01.2014 r., I PK 150/13, LEX nr 1515355, w opisanej sytuacji pracownik doznaje przeszkód w świadczeniu pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy, który działając w warunkach zakazu wyrażonego w art. 229 § 4 KP nie może dopuścić go do pracy. Zdaniem Sądu Najwyższego, użyte w art. 81 § 1 KP sformułowanie „przeszkody z przyczyn dotyczących pracodawcy” nie może być rozumiane wąsko jako „przyczyny spowodowane przez pracodawcę” czy „przyczyny zawinione przez pracodawcę”. Jeżeli więc stan zdrowia pracownika pozwala mu wykonywać inną pracę (nieobjętą przeciwwskazaniami lekarskimi), której pracodawca nie jest w stanie mu zapewnić – pracownik nabywa prawo do tzw. wynagrodzenia postojowego (art. 81 § 1 KP). Gotowość do pracy, jako jedna z przesłanek nabycia prawa do wynagrodzenia postojowego należy wówczas odnosić do tego typu alternatywnej pracy. W takim układzie pracodawcę obciąża ryzyko niemożności jej zapewnienia.

W konsekwencji, pomiędzy momentem niedopuszczenia pracownika do pracy w związku z uzyskaniem orzeczenia stwierdzającego przeciwskazania do pracy na danym stanowisku a momentem rozwiązania umowy o pracę z tej przyczyny pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia postojowego.

Rozstrzygnięcie zapadłe w komentowanym wyroku jest co najmniej kontrowersyjne. Można bowiem z powodzeniem bronić tezy, że z faktu zawarcia umowy o pracę pracodawca może wymagać od pracownika świadczenia pracy na stanowisku umówionym i poza przypadkami ściśle określonymi w przepisach nie ma obowiązku powierzenia mu innej pracy niejako „w zamian”. Tego typu wyjątkowe przypadki zostały w szczególności uregulowane w art. 179 KP, art. 201 § 2 KP, art. 230 KP i art. 231 KP. Poza takimi wyjątkami, pracodawca może żądać od pracownika gotowości do pracy, na której świadczenie z pracownikiem się umówił i za którą zobowiązał się wypłacać mu wynagrodzenie. Taką też pracę zobowiązany jest pracownikowi zapewnić. Tym samym, w razie braku możliwości jej świadczenia przez pracownika, z uwagi na przeciwskazania zdrowotne, pracodawca nie ma obowiązku wypłacania mu wynagrodzenia, gdyż w stanie tym nie zachodzą przesłanki określone w art. 80 KP, czy art. 81 KP.

Co prawda w polskim systemie prawnym orzeczenia Sądu Najwyższego nie są zaliczane do kategorii źródeł prawa, a wydane przez ten organ orzeczenia wiążą tylko uczestników danego postępowania, niemniej jednak z uwagi na ich doniosłość w ujęciu instancyjnym (sądy niższych instancji zwyczajowo odwołują się w swych rozstrzygnięciach do dorobku Sądu Najwyższego) orzeczenia zapadłe przez Sądem Najwyższym są nieformalnym elementem kształtującym powszechna praktykę.  
 

""