Skopiuj link
Systemy organizacji czasu pracy stosowane przez pracodawców są diametralnie różne od siebie. Znaczna część pracodawców stosuje bowiem rozwiązania stabilne, powtarzalne w każdym tygodniu czy miesiącu. Liczna grupa pracodawców stosuje jednak takie rozwiązania, które cechują się zmiennością liczby dni bądź godzin pracy w poszczególnych tygodniach lub godzinach.
Uregulowania w sposób wyczerpujący wszelkich kwestii związanych z rozkładem czasu pracy w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy bądź obwieszczeniu jest w istocie możliwe w tym pierwszym przypadku. W przypadku pracodawcy, którego rozkład zakłada wykonywanie przez pracowników pracy od poniedziałku do piątku w stałych i przewidywalnych godzinach rozpoczynania i kończenia pracy, z zachowaniem reguł systemu podstawowego czasu pracy, zawarcie takiej regulacji we właściwych przepisach prawa zakładowego, nie stanowi problemu. W takim przykładzie rozkład czasu pracy będzie miał charakter stały, a odstępstwa od niego mogą co do zasady wynikać tylko z wniosków poszczególnych pracowników, którzy ze względu na sprawy prywatne dążą w ten sposób do objęcia ich indywidualnym (czyli rozkładem czasu pracy odmiennym od wynikającego z przepisów prawa zakładowego) rozkładem czasu pracy.
Pracodawcy, których organizacja czasu pracy wykazuje pewną dynamikę, nie mogą poprzestać przy planowaniu czasu pracy na określeniu rozkładu w przepisach prawa zakładowego. W ich przypadku koniecznym staną się dodatkowe akty, które wyznaczą rozkład czasu pracy w okresie rozliczeniowym, nazywane harmonogramami lub grafikami czasu pracy.
W takim przypadku szczegółowe sprecyzowanie rozkładu czasu pracy w układzie zbiorowym, regulaminie pracy lub obwieszczeniu, który przybierałby postać harmonogramu lub grafiku, rodziłoby obowiązek dokonywania modyfikacji aktu prawa zakładowego przy każdej modyfikacji harmonogramu lub grafiku czasu pracy. Takie rozwiązanie jest nierealne dla każdego praktyka. Stąd, gdy rozważa się kwestię rozkładu czasu pracy u pracodawcy, którego organizacja czasu pracy przewiduje pewną zmienność, trzeba dokonać rozróżnienia na elementy rozkładu czasu pracy, które dotyczą ogółu pracowników bądź ich wyodrębnionej grupy, oraz elementy, które dotyczą wyłącznie konkretnych pracowników. Do pierwszej grupy należy zaliczyć na przykład godziny rozpoczynania i kończenia pracy na poszczególnych zmianach u pracodawcy stosującego zmianową organizację pracy. Tego typu ustalenia bezwzględnie powinny zostać zawarte w obowiązującym w konkretnym zakładzie akcie prawa zakładowego jakim będzie – w zależności od sytuacji – układ zbiorowy, regulamin pracy lub obwieszczenie.
W odniesieniu do takich spraw jak przypisanie poszczególnych pracowników do wykonywania pracy na określonych zmianach w okresie rozliczeniowym trudno doszukać się uzasadnienia do określenia tych spraw w aktach prawa zakładowego. Tego rodzaju sprawy będą uregulowane w harmonogramach lub grafikach czasu pracy, których podanie do widomości pracowników czy też modyfikacja nie będzie wymagał stosowania tak sformalizowanych procedur, jak w przypadku zmiany układu zbiorowego pracy, regulaminu pracy bądź obwieszczenia.