10.03.2020 r.
4 min

Czas pracy a zmiana czasu na letni lub na zimowy

Ekspert PCKP

Skopiuj link
10.03.2020r.
4 min

Zmiana czasu z zimowego na letni oraz z letniego na zimowy następuje na zasadach określonych w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 3 listopada 2016 r. w sprawie wprowadzenia i odwołania czasu letniego środkowoeuropejskiego w latach 2017–2021.

Zmiana czasu z zimowego na letni polega na przestawieniu wskazówek zegarka o jedną godzinę do przodu. W praktyce oznacza to, iż w dniu, w którym ma miejsce zmiana czasu, z doby „znika” jedna godzina. W 2020 roku zmiana czasu na letni nastąpi w dniu 29 marca o godzinie 2:00 czasu środkowoeuropejskiego (§ 1 ust. 1 rozporządzenia). Natomiast zmiana czasu z letniego na zimowy oznacza cofnięcie wskazówek zegarka o godzinę. Tym samym doba, w której następowała zmiana czasu, „wydłuża” się o godzinę.

W nocy, w której następuje zmiana czasu z zimowego na letni, pracownicy pracujący na nocnej zmianie pracują godzinę krócej, niż powinni zgodnie z obowiązującym ich wymiarem czasu pracy.

Art. 80 kodeksu pracy statuuje zasadę, iż wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią.

Niedopracowana w związku ze zmianą czasu z zimowego na letni godzina powinna być traktowana jak przestój, za który pracownikowi należy się tzw. wynagrodzenie przestojowe. Pracownik pozostawał bowiem w gotowości do świadczenia pracy, lecz nie mógł jej wykonywać z przyczyn od siebie niezależnych (art. 81 § 1 i 2 kodeksu pracy). Wynagrodzenie przestojowe przysługuje w wysokości wynikającej z osobistego zaszeregowania pracownika, określonego stawką godzinową lub miesięczną. Jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania (np. przy wynagrodzeniu akordowym), wynagrodzenie przestojowe przysługuje w wysokości 60% wynagrodzenia (art. 81 § 1 kodeksu pracy).

Pracownicy pracujący w nocy podczas zmiany czasu z letniego na zimowy pracują godzinę dłużej. Ta dodatkowa godzina pracy stanowi pracę nadliczbową.

Za pracę w godzinach nadliczbowych pracownikowi przysługuje oprócz normalnego wynagrodzenia dodatek do wynagrodzenie (art. 1511 § 1 pkt 1 kodeksu pracy) lub odbiór czasu wolnego (art. 1512 kodeksu pracy). Jeżeli odbiór czasu wolnego następuje na wniosek pracownika, w zamian z dodatkową godzinę pracy powstałą w związku ze zmianą czasu pracownik ma prawo do odbioru 1 godziny.

W przypadku gdy udzielenie czasu wolnego następuje z inicjatywy pracodawcy, za dodatkową godzinę pracy powstałą w związku ze zmianą czasu pracownik otrzyma natomiast 1,5 godziny czasu wolnego. Udzielenie czasu wolnego z inicjatywy pracodawcy skutkuje bowiem udzieleniem go w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych (art. 1512 § 2 kodeksu pracy).

Sporna jest natomiast kwestia wypłaty dodatku za pracę w porze nocnej za godzinę przepracowaną dodatkowo w związku ze zmianą czasu z letniego na zimowy. Część ekspertów prawa pracy stoi na stanowisku, iż dodatek nocny przysługuje maksymalnie za 8 godzin. Zwolennicy tego poglądu odmawiają pracownikowi, który pracował w nocy podczas zmiany czasu z letniego na zimowy, wypłaty dodatku za dodatkową godzinę pracy. Przeciwnicy tego poglądu wskazują, iż to stanowisko jest krzywdzące dla pracownika, gdyż pozbawia go dodatku za godzinę, która została faktycznie przepracowana w porze nocnej.