Skopiuj link
Ustawodawca za pracę w godzinach nadliczbowych każe uważać pracę ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także pracę wykonywaną ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy. Praca w godzinach nadliczbowych dopuszczalna jest w ściśle określonych w art. 151 § 1 kodeksu pracy okolicznościach. Są to:
- konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
- szczególne potrzeby pracodawcy.
Konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii obejmuje zdarzenia nagłe, których nie można było przewidzieć, stanowiące zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia, środowiska. Należą do nich m.in. katastrofy naturalne, budowlane, drogowe, lotnicze, morskie.
Pojęcie „szczególne potrzeby pracodawcy” nie zostało zdefiniowane przez ustawodawcę. W doktrynie i w judykaturze odnosi się ono do sytuacji wyjątkowych, niemających charakteru typowego, odróżniających się od zwykłych potrzeb związanych z prowadzoną działalnością (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26 maja 2000 r., sygn. akt I PKN 667/99). Szczególnych potrzeb pracodawcy nie stanowią zatem okoliczności związane z normalnym funkcjonowaniem zakładu pracy.
Wspólną cechą okoliczności uzasadniających pracę w godzinach nadliczbowych jest ich wyjątkowy charakter. Prowadzi to do wniosku, iż praca w godzinach nadliczbowych powinna być czymś nadzwyczajnym. Niedopuszczalne jest zatem jej wcześniejsze planowanie.
W doktrynie można spotkać się z wypowiedziami dopuszczającymi planowanie pracy w godzinach nadliczbowych. Zwolennicy tego poglądu zastrzegają jednak, iż może to mieć miejsce jedynie w wyjątkowych sytuacjach, gdy pracodawca z wyprzedzeniem wie o konieczności zwiększenia zapotrzebowania na pracę najemną.