Skopiuj link
Zgodnie z § 6 wskazanego wyżej rozporządzenia: „Pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownika od pracy na czas niezbędny do stawienia się na wezwanie organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, sądu, prokuratury, policji albo organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia.”
Na tej podstawie pracownik nie musi na dzień przeprowadzanych czynności brać urlopu wypoczynkowego lub urlopu bezpłatnego. Wezwanemu pracownikowi przysługuje bowiem zwolnienie od pracy na czas niezbędny do stawienia się przed organem. Czas trwania zwolnienia traktowany jest jako usprawiedliwiona nieobecność w pracy.
Zwolnienie od pracy obejmuje czas niezbędny do stawienia się przez pracownika na wezwanie. Zalicza się do niego czas uczestnictwa w czynnościach oraz czas dojazdu do siedziby organu i powrotu do miejsca zamieszkania. W praktyce wiele trudności nastręcza sztywne określenie ram czasowych takiego zwolnienia. Przyznał to także Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 23 stycznia 1998 r., sygn. akt I PKN 500/97, stwierdzając, iż „czas ten nie jest bliżej sprecyzowany w przepisach prawa i nie może być ściśle określony, bo w każdym wypadku musi być dostosowany odpowiednio do sytuacji procesowej, wymagającej dokonania niezbędnych czynności procesowych z osobą wezwaną do sądu”.
Czas zwolnienia od pracy w związku z uczestnictwem pracownika w czynnościach przed organem wzywającym do osobistego stawiennictwa jest traktowany jako usprawiedliwiona nieobecność pracownika w pracy. Dokumentem usprawiedliwiającym tę nieobecność jest imienne wezwanie do osobistego stawienia się wystosowane przez organ administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, sąd, prokuraturę, policję lub organ prowadzący postępowanie w sprawach o wykroczenia w charakterze strony lub świadka w postępowaniu prowadzonym przed tymi organami, zawierające adnotację potwierdzającą stawienie się pracownika na to wezwanie (§ 3 pkt 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy). Opatrzone stosowną adnotacją wezwanie winno zostać przedstawione pracodawcy przez wezwanego pracownika niezwłocznie po czynnościach, w których uczestniczył. Pracownik powinien także uprzedzić pracodawcę o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności w pracy, jeżeli przyczyna tej nieobecności jest z góry wiadoma lub możliwa do przewidzenia. Powinien to zrobić ze stosownym wyprzedzeniem, czyli takim, które pozwoli pracodawcy na zorganizowanie pracy w taki sposób, aby nieobecność wezwanego pracownika w pracy nie wpłynęła negatywnie na funkcjonowanie zakładu pracy.
Za czas niezbędny do uczestnictwa w czynnościach pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie za pracę. Ma on jednak prawo do otrzymania zwrotu kosztów dojazdu do miejsca przeprowadzanych czynności oraz utraconego wynagrodzenia. Zgodnie z § 16 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy „W razie skorzystania przez pracownika ze zwolnienia od pracy w celu stawienia na wezwanie organu, o którym mowa w § 6 rozporządzenia pracodawca wydaje zaświadczenie określające wysokość utraconego wynagrodzenia za czas tego zwolnienia w celu uzyskania przez pracownika od właściwego organu rekompensaty pieniężnej z tego tytułu – w wysokości i na warunkach przewidzianych w odrębnych przepisach, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia za czas zwolnienia.
Zgodnie z przywołaną regulacją zasady zwrotu kosztów i utraconych dochodów zostały określone w odrębnych przepisach. I tak, na przykład o należnościach przysługujących świadkom i stronom uczestniczącym w postępowaniu cywilnym, stanowi ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. „Świadkowi przysługuje zwrot kosztów podróży z miejsca jego zamieszkania do miejsca wykonywania czynności sądowej na wezwanie sądu. Zwrot kosztów następuje w wysokości rzeczywiście poniesionych, racjonalnych i celowych kosztów przejazdu własnym samochodem lub innym odpowiednim środkiem transportu.” (art. 85 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Ponadto na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych świadek ma prawo do zwrot zarobku lub dochodu utraconego z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu. Zwrot przyznawany jest za każdy dzień udziału w czynnościach sądowych w wysokości jego przeciętnego dziennego zarobku lub dochodu. Oblicza się go według zasad obowiązujących przy ustalaniu należnego pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego za urlop (art. 86 ust. 2 ustawy). Natomiast pracownik będący stroną w postępowaniu cywilnym może domagać się rekompensaty utraconych zarobków i zwrotu kosztów dojazdu od strony przegrywającej postępowanie.