Skopiuj link
Stres jest jedną z podstawowych przyczyn wypalenia zawodowego. Oprócz niego także duża ilość obowiązków i brak czasu na właściwą regenerację wywołują ciągłe poczucie wyczerpania fizycznego i psychicznego, a w konsekwencji przeciążenie układu nerwowego. Organizm, którego to dotyka wysyła sygnały w postaci bólu głowy, brzucha, ogólnego rozbicia, złego samopoczucia czy problemów z koncentracją, które uniemożliwiają normalne funkcjonowanie.
„Według Christiny Maslach istnieją 3 składniki zawodowego wypalania się:
- emocjonalne wyczerpanie – cechuje je poczucie nadmiernego zmęczenia oraz wyczerpania emocjonalnych zasobów. Charakterystyczne dla tego wymiaru są: poczucie ogólnego zmęczenia, brak naturalnej energii i zapału do działania, brak radości życia, zwiększona drażliwość oraz impulsywność. Głównymi źródłami wyczerpania są: nadmiar obowiązków oraz konflikty w pracy. Na płaszczyźnie zawodowej osoba czuje się wyeksploatowana i wyczerpana, a równocześnie nie dostrzega możliwości regeneracji sił. Najczęściej brakuje jej energii, aby rozpocząć nowy dzień i spotykać ludzi, którym trzeba pomagać. W płaszczyźnie psychologicznej następuje rozluźnienie emocjonalnych więzi z podopiecznymi, co często przybiera formę utraty przywiązania i bliskości,
- depersonalizacja – specyficzny stosunek jednostki do innych, który wyraża się negatywnym, cynicznym, nadmiernym dystansowaniem się w kontaktach interpersonalnych, a często również utratą idealizmu. Relacje z innymi tracą swój dotychczasowy podmiotowy charakter, stając się bezosobowe, zdepersonalizowane. Depersonalizacja jest pochodną nadmiernego wyczerpania emocjonalnego. Może być spostrzegana jako forma samoobrony poprzez tworzenie emocjonalnego buforu obojętności chroniącego przed kontaktami,
- obniżenie oceny własnych dokonań – przejawia się spadkiem poczucia własnej kompetencji i wydajności pracy. To obniżenie poczucia własnej skuteczności i efektywności działania może wiązać się z depresyjnością i trudnościami w radzeniu sobie z wymaganiami, jakie stawiane są w pracy, oraz ze stresem związanym z wykonywanym zawodem.”
(por. Christiny Maslach koncepcja wypalenia zawodowego: etapy rozwoju, Stanisława Tucholska, Przegląd psychologiczny, 2001 r.)
Międzynarodowa Organizacja Zdrowia uznała wypalenie zawodowe za syndrom zawodowy i wpisała je do najnowszej wersji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-11), która wejdzie w życie 1 stycznia 2022 roku, uszczegóławiając jego definicję. Syndrom to czynnik wpływający na stan zdrowia, który może być podstawą do udzielenia pomocy medycznej. Nadal jednak nie jest to klasyczna jednostka chorobowa i jako taka nie powinna stanowić samodzielnej podstawy wydania zwolnienia lekarskiego.
Zgodnie z rozpowszechnionymi poglądami, symbol statystyczny wypalenia zawodowego będzie mógł być wpisany do zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego niezdolność do pracy. Krytycy tego stanowiska wskazują jednak, że skoro wypalenie zawodowe zostało zakwalifikowane jako syndrom, a nie choroba to nie może ono stanowić podstawy zwolnienia, a jeżeli nim będzie to zwolnienie takie może zostać zakwestionowane przez ZUS. Wydaje się, że konieczne mogą być zmiany legislacyjne w polskim prawie, aby lekarze mogli bez obaw wystawiać zaświadczenia o niezdolności do pracy w oparciu o zdiagnozowane wypalenie zawodowe, bądź wytyczne opracowane przez Międzynarodową Organizację Zdrowia, które będą zmierzać do zakwalifikowania wypalenia zawodowego jako choroby, a może nawet w szczególnych przypadkach jako choroby zawodowej. Ministerstwo Zdrowia na ten moment takich działań nie planuje. W najbliższym czasie będziemy świadkami wypracowania praktyki w tym zakresie, zarówno przez lekarzy, jak również ZUS i sądy.