Skopiuj link
Ustawodawca zawarł legalną definicję mobbingu w art. 943 § 2 kodeksu pracy. Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.
„Wszystkie te przesłanki muszą być spełnione łącznie (wyr. SN z 11.2.2014 r., I PK 165/13, Legalis; wyr. SN z 8.12.2005 r., I PK 103/05, OSNP 2006, Nr 21–22, poz. 321), a więc działania pracodawcy muszą być jednocześnie uporczywe i długotrwałe oraz polegać na nękaniu lub zastraszaniu pracownika (por. wyr. SN z 5.12.2006 r., II PK 112/06, OSNP 2008, Nr 1–2, poz. 12 oraz uzasadnienie wyr. SN z 8.12.2005 r., I PK 103/05, OSNP 2006, Nr 21–22, poz. 321). Nękanie w rozumieniu art. 943 § 2 oznacza ustawiczne dręczenie, niepokojenie, czy też dokuczanie pracownikowi, wyrządzanie mu przykrości (por. wyr. SN z 10.10.2012 r., II PK 69/12, OSNP 2013, Nr 17–18, poz. 204).” (por. Komentarz do art. 943 KP, red. Muszalski, Walczak)
Międzynarodowa Organizacja Pracy definiuje pojęcie mobbingu jako obraźliwe zachowanie poprzez mściwe, okrutne, złośliwe lub upokarzające usiłowanie zaszkodzenia jednostce lub grupie pracowników, który staje się przedmiotem psychicznego dręczenia. Mobbing charakteryzuje się stałymi, negatywnymi uwagami lub krytyką, społecznym izolowaniem danej osoby, plotkowaniem lub rozprzestrzenianiem fałszywych informacji.
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że definicja nie precyzuje „sprawcy” mobbingu. Może być to zatem zarówno pracodawca, jak również inny pracownik. Ponadto dla przyjęcia, iż wobec pracownika stosowany jest mobbing, konieczne jest występowanie określonych zachowań lub działań w sposób długotrwały. Ustawodawca nie wskazał jednak, w jaki sposób należy oceniać czas trwania ani nie określił minimalnego okresu nękania lub zastraszania pracownika. Każdy przypadek powinien być indywidualnie analizowany i oceniany przez sąd w świetle zaistniałych okoliczności. Można jednak przyjąć, że incydentalne zdarzenia nie będą spełniały tego wymogu.
Naganne działania mogą wpływać na niemal wszystkie sfery funkcjonowania pracownika w zakładzie pracy. Mogą utrudniać mu komunikację z innymi osobami czy wywoływać negatywne skutki w relacjach interpersonalnych. Mogą ponadto deprecjonować pozycję pracownika zarówno wśród współpracowników, jak również klientów, kontrahentów. Co równie istotne ich efektem może być pogorszenie stanu zdrowia pracownika.
Z art. 943 § 1 kodeksu pracy pracodawcy jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi. „Praktyczne działania pracodawcy w celu realizacji omawianego obowiązku mogą polegać np. na: uświadomieniu załodze co to jest mobbing i jakie niesie za sobą zagrożenia (np. poprzez rozpowszechnienie pisemnej informacji), wyznaczeniu konkretnych godzin, w których każdy pracownik może – z pominięciem drogi służbowej – osobiście przedstawić pracodawcy swoją sprawę (np. określić w regulaminie termin zgłaszania skarg i wniosków), zobowiązaniu wszystkich pracowników do zgłaszania wszelkich zaobserwowanych przypadków, które mogą świadczyć o występowaniu mobbingu (np. w regulaminie), określeniu możliwych kar i innych negatywnych reakcji wobec sprawców przemocy psychicznej (jw.). W literaturze prawa pracy podkreśla się, że podstawowym narzędziem pracodawcy służącym do zapobiegania i zwalczania zjawiska mobbingu jest regulamin pracy (A. Rogoyski, Jak walczyć z mobbingiem, s. 336). Już samo umieszczenie w regulaminie odpowiednich postanowień dowodzi, że pracodawca traktuje problem mobbingu z należytą uwagą, stosuje niezbędną profilaktykę antymobbingową i przestrzega powinności wynikających z art. 943. Ważne jest zwłaszcza, aby "regulamin pracy w rozdziałach dotyczących obowiązków pracodawcy i pracowników nie tylko zakazywał stosowania mobbingu, ale także precyzyjnie wskazywał, jakie działania o charakterze mobbingu są zakazane, a także wprowadzał przepisy antymobbingowe do rozdziału o karach porządkowych" (ibidem).” (por. Komentarz do art. 943 KP, red. Muszalski, Walczak).