Skopiuj link
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego o sygn. akt I PKN 176/97, wydanym 23 maja 1997 roku “likwidacja stanowiska pracy w ramach rzeczywistych zmian organizacyjnych, polegających na zmniejszeniu zatrudnienia, uzasadnia wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę”. Likwidacja stanowiska pracy to przyczyna rozwiązania stosunku pracy niedotycząca pracownika. W orzecznictwie przyjmuje się bowiem, iż niedotyczącymi pracownika przyczynami rozwiązania stosunku pracy są wszystkie okoliczności niezwiązane z cechami psychofizycznymi pracownika i sposobem wywiązywania się przez niego z obowiązków pracowniczych. Pojęcie to obejmuje zarówno przyczyny leżące po stronie pracodawcy, jak i inne obiektywne okoliczności, które nie leżą ani po stronie pracodawcy, ani po stronie pracownika, lecz stanowią wyłączną przyczynę rozwiązania stosunku pracy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 grudnia 2016 r., sygn. akt III AUa 1293/16).
Pracodawca powinien przede wszystkim pamiętać o tym, że wskazana przyczyna w postaci likwidacji stanowiska pracy nie może mieć pozornego charakteru. W przeciwnym razie może narazić się na konsekwencje w postaci podważenia zasadności złożonego wypowiedzenia. „Likwidacja konkretnego stanowiska pracy, spowodowana zmianą struktury organizacyjnej zakładu pracy (na przykład zmniejszenie liczby pracowników – zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 1997 r., I PKN 176/97), czy rozdzielenie zadań przypisanych do danego stanowiska innym pracownikom (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 maja 2014 r., I PK 271/13, z dnia 3 września 2013 r., I PK 41/13), uzasadnia zwolnienie pracownika, który był zatrudniony na tym stanowisku, bez potrzeby oceny przez pracodawcę przymiotów zawodowych tego pracownika oraz porównywania go z pracownikami zatrudnionymi na stanowiskach innego rodzaju. Kontroli sądowej w takich przypadkach poddana jest zaś prawdziwość przeprowadzanych przez zatrudniającego zmian (pozorność likwidacji). Dodatkowo, w sprawach o roszczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy, bada się nie tylko czy likwidacja stanowiska pracy była realna, czy pozorna, ale również czy między nią a wypowiedzeniem (rozwiązaniem) stosunku pracy zachodził związek przyczynowy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2001 r., I PKN 613/00, OSNP 2003 nr 15, poz. 351). (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2019 roku, sygn. akt I PK 40/18). O pozorności likwidacji może świadczyć chociażby fakt zlikwidowania jednego stanowiska pracy i utworzenia innego ze zbliżonym zakresem obowiązków, bądź w niedługim czasie po zwolnieniu pracownika przeprowadzenie rekrutacji na takie samo stanowisko.
Ponadto, jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 maja 2019 roku „Rozwiązanie stosunku pracy z powodu likwidacji stanowiska nie jest uzasadnione, gdy pracodawca jedynie rozważa zmiany w strukturze organizacyjnej prowadzące do takiej likwidacji, ale nie podjął jeszcze formalnej decyzji o ich wprowadzeniu w życie (art. 30 § 4 w związku z art. 45 § 1 KP).” (sygn. akt I PK 40/18). Z powyższego wynika, że musi istnieć związek przyczynowo skutkowy pomiędzy likwidacją stanowiska pracy, a rozwiązaniem umowy o pracę z pracownikiem. Co ważne termin realnej likwidacji stanowiska pracy nie musi pokrywać się z datą ustania zatrudnienia. Nie ulega wątpliwości, że zmiany organizacyjne są rozciągnięte w czasie. Pracodawca musi być w stanie wykazać, że podjął stosowne kroki zmierzające do wprowadzenia zmian uzasadniających złożenie wypowiedzenia umowy o pracę.
Kolejną trudnością w prawidłowym określeniu przyczyny zwolnienia pracownika w przypadku likwidacji jednego z kilku tożsamych stanowisk pracy jest doprecyzowanie okoliczności uzasadniających decyzję o wyborze pracownika do redukcji. W doktrynie dominuje stanowisko, zgodnie z którym konieczne jest precyzyjne uwzględnienie kryterium doboru pracownika, któremu zostanie złożone oświadczenie o wypowiedzeniu. „Bardziej złożoną treść powinno zawierać uzasadnienie składanego pracownikowi oświadczenia o wypowiedzeniu umowy zawartej na czas nieokreślony, kiedy dochodzi do likwidacji jednego z kliku stanowisk. Wówczas w oświadczeniu powinna być wskazana również przyczyna wyboru pracownika do zwolnienia z pracy (kryteria doboru), chyba że jest ona oczywista lub znana pracownikowi (por. R. Sadlik, Likwidacja stanowiska pracy jako przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę, MoPr 2020, Nr 6, s. 26.” (Komentarz do art. 30 KP, red. Muszalski/Walczak 2021)
Pracodawca, który wskazał jako przyczynę rozwiązania umowy o pracę likwidację stanowiska pracy i chciałby ustrzec się przed negatywnymi konsekwencjami w razie ewentualnego postępowania sądowego w zakresie zasadności tego wypowiedzenia, musi bezwzględnie wziąć pod uwagę wszystkie przywołane wyżej okoliczności. Jeśli spełni te warunki, to może przyjąć, że prawidłowo dokonał rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem.