Skopiuj link
Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą. Wszystkie te okoliczności muszą być spełnione łącznie. Dodatkowo ustawodawca wskazał, że zdarzenie takie, aby mogło być traktowane jako wypadek przy pracy, musi zaistnieć:
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Podstawowe przesłanki uznania danego zdarzenia za wypadek przy pracy ustawodawca oznaczył pojęciami niedookreślonymi. Dlatego też warto zastanowić się nad ich rozumieniem.
- „Dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy nie jest wymagane stwierdzenie nagłości w sensie jednoczesnego wystąpienia przyczyny i skutku. Nie jest ważne, czy skutki wypadku ujawniają się już w trakcie wypadku, w sposób gwałtowny (por. Z. Szymański, Ubezpieczenie od nieszczęśliwych wypadków, s. 60). Doświadczenie uczy wprawdzie, że pozostający w związku z pracą wypadek powoduje uraz jako natychmiastowy skutek, lecz zdarza się, że skutek ujawnia się po dłuższym czasie. Cecha nagłości dotyczy samego zdarzenia, a nie nastąpienia jego skutku, co wymaga podkreślenia ze względu na niejednolitość interpretacji (por. wyr. SN z 18.3.1999 r., II UKN 523/98, […] Nie należy rozumieć słów ustawy "zdarzenie nagłe" jako "zdarzenie wywołane nagłą przyczyną", gdyż nie jest to zgodne z brzmieniem art. 3 ust. 1 WypadkiU. Nagłość zdarzenia, jako cecha wypadku, nie może być utożsamiana z nagłością zadziałania przyczyny wypadku, które może oczywiście być nagłe, jak uderzenie pioruna, wybuch, wystrzał itp. – ale nie jest wyłączone także powolne, nierównoznaczne z momentalnym działaniem czynnika zewnętrznego powodującego uraz oddziaływanie czynników szkodliwych, np. uwalnianie się trujących oparów. Nie liczy się czas oddziaływania czynnika zewnętrznego powodującego śmierć lub uraz, który może być dłuższy niż dzień pracy, byle czynnik zewnętrzny powodujący uraz wyzwolił się i zadziałał w ciągu dnia pracy.” (por. Społeczne ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe. Komentarz, red. prof. Małgorzata Gersdorf, Beata Gudowska),
- zewnętrzny charakter przyczyny wypadku oznacza, że nie może ona pochodzić z organizmu poszkodowanego. Co do zasady przyjmuje się, iż wykonywanie zwykłych czynności i związany z tym normalny wysiłek oraz normalne przeżycia psychiczne nie mogą zostać uznane za zewnętrzną przyczynę wypadku przy pracy. Jednak w każdym przypadku charakter przyczyny wypadku powinien być oceniany w świetle całokształtu okoliczności. „W uchw. SN(7) z 11.2.1963 r. (III PO 15/62, OSNCP 1963, Nr 10, poz. 215) SN wyjaśnił, że elementu definicji wypadku ujętego jako "przyczyna zewnętrzna" nie należy rozumieć dosłownie, lecz jako konieczność, by w zespole przyczyn rozstrzygających o szkodliwym skutku była również przyczyna zewnętrzna, bez której zdarzenie nie nastąpiłoby. Inaczej mówiąc, by skutek nie był wyłącznie rezultatem zadziałania przyczyn wewnętrznych, rozumianych zawsze jako znajdujące się wewnątrz organizmu pracownika (samoistne schorzenia).” (por. Społeczne ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe. Komentarz, red. prof. Małgorzata Gersdorf, Beata Gudowska),
- Zgodnie z art. 2 pkt 13 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych uraz to uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego. Zarówno uraz, jak i śmierć może być natychmiastowym następstwem wypadku, ale może również wystąpić w późniejszym terminie,
- Związek z pracą nie musi mieć charakteru przyczynowo-skutkowego. Wystarczające jest zaistnienie związku miejscowego, czasowego bądź funkcjonalnego. Zerwanie takiego związku następuje w przypadku, gdy ubezpieczony w czasie i miejscu, w którym świadczyć ma pracę, podejmuje czynności niemające z nią związku. Jedynie wyjątkowo przyjmuje się, iż związek zdarzenia z pracą może wystąpić w sytuacji, gdy poszkodowany nie świadczy pracy.
Ponadto, jeżeli pracownik uległ wypadkowi w czasie podróży służbowej w innych okolicznościach niż opisane powyżej (chyba że wypadek został spowodowany postępowaniem pracownika, niepozostającym w związku z wykonywaniem obowiązków pracowniczych), podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony czy przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe, to taki wypadek jest traktowany na równi z wypadkiem przy pracy w zakresie uprawnień do świadczeń.
Na zakończenie można dodać, że w art. 3 ust. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ustawodawca określił liczne okoliczności, w których jako wypadki przy pracy traktuje się zdarzenia, występujące w okresie ubezpieczenia wypadkowego, na przykład podczas uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe, pełnienia mandatu posła lub senatora pobierającego uposażenie albo odbywania służby zastępczej.