19.10.2021 r.
6 min

Koszty uzyskania przychodów w wysokości 50% w przypadku przychodów ze stosunku pracy

Ekspert PCKP

Skopiuj link
19.10.2021r.
6 min

Co do zasady autorskie koszty uzyskania przychodów można stosować bez względu na rodzaj umowy leżącej u podstaw stosunku prawnego, w ramach którego twórca uzyskuje przychód z tytułu korzystania z praw autorskich lub rozporządzania nimi. O zastosowaniu tych szczególnych kosztów decyduje wyłącznie fakt osiągnięcia przez podatnika przychodu za wykonanie czynności będącej przedmiotem prawa autorskiego – stworzenie utworu w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Co prawda w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował takich pojęć jak „twórca” czy „korzystanie przez twórców z praw autorskich”. W tym zakresie należy odwołać się do wyżej wskazanej ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Przed zastosowaniem preferencyjnych kosztów uzyskania przychodów płatnik powinien zatem ocenić, czy wykonywana przez pracownika praca nosi przejawy działalności twórczej o indywidualnym charakterze. Przypomnieć należy, iż przedmiotem prawa autorskiego są w szczególności utwory:

  • wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe),
  • plastyczne,
  • fotograficzne,
  • lutnicze,
  • wzornictwa przemysłowego,
  • architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne,
  • muzyczne i słowno-muzyczne,
  • sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne,
  • audiowizualne (w tym filmowe).

Ponadto, jak podkreślają organy podatkowe, w rozumieniu prawa autorskiego jako twórczy traktowany jest taki rezultat działalności, który na tyle związany jest z osobą twórcy, że jest mało prawdopodobne, aby inna osoba podejmująca identycznie skierowany wysiłek twórczy uzyskała analogiczny lub zasadniczo zbliżony rezultat.

Zatem, aby możliwe było skorzystanie z autorskich kosztów uzyskania przychodów pracownik musi w ramach stosunku pracy stworzyć utwór w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, następnie musi dokonać odpłatnego rozporządzenia przysługującymi mu prawami autorskimi do tego utworu. Co więcej ustawodawca sprecyzował, iż podwyższone koszty uzyskiwania przychodów można rozpoznawać jedynie dla wybranych rodzajów działalności twórczej. Zgodnie z art. 22 ust. 9b omawiane koszty stosuje się do przychodów uzyskiwanych z tytułu:

  1. działalności twórczej w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, inżynierii budowlanej, urbanistyki, literatury, sztuk plastycznych, wzornictwa przemysłowego, muzyki, fotografiki, twórczości audialnej i audiowizualnej, programów komputerowych, gier komputerowych, teatru, kostiumografii, scenografii, reżyserii, choreografii, lutnictwa artystycznego, sztuki ludowej oraz dziennikarstwa;
  2. działalności artystycznej w dziedzinie sztuki aktorskiej, estradowej, tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki i instrumentalistyki;
  3. produkcji audialnej i audiowizualnej;
  4. działalności publicystycznej;
  5. działalności muzealniczej w dziedzinie wystawienniczej, naukowej, popularyzatorskiej, edukacyjnej oraz wydawniczej;
  6. działalności konserwatorskiej;
  7. prawa zależnego, o którym mowa w art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1231 oraz z 2020 r. poz. 288), do opracowania cudzego utworu w postaci tłumaczenia;
  8. działalności badawczo-rozwojowej, naukowej, naukowo-dydaktycznej, badawczej, badawczo-dydaktycznej oraz prowadzonej w uczelni działalności dydaktycznej.

Po spełnieniu opisanych powyżej okoliczności „Możliwe jest wtedy potrącanie przez płatnika od przychodów osiąganych w ramach umowy o pracę kosztów uzyskania przychodów przysługujących z tytułu osiągania przychodów z praw autorskich i praw pokrewnych oraz z tytułu rozporządzania takimi prawami w wysokości 50% przychodu. Warunkiem potrącenia kosztów uzyskania przychodu w wysokości 50% jest jednak określenie w umowie o pracę, jaka część wynagrodzenia wypłacana jest pracownikowi w zamian za korzystanie z tych praw i zastosowanie podwyższonych kosztów wyłącznie do tej części wynagrodzenia za pracę. Przyjmuje się, że jeżeli z umowy o pracę nie wynika możliwość osiągania przez pracownika odrębnego wynagrodzenia wyłącznie z tytułu realizacji utworu w rozumieniu przepisów prawa autorskiego, koszty uzyskania przychodu powinny być obliczone wyłącznie przy zastosowaniu podstawowych lub podwyższonych kosztów uzyskania.” (Komentarz do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, red. prof. dr hab. Witold Modzelewski, Małgorzata Słomka, Jerzy Bielawny, Krzysztof Radzikowski, Wojciech Safian, Marcin Szymocha, Mateusz Wojciechowski, Marek Zagórski, Piotr Zyśk). Na potwierdzenie tego stanowiska można powołać się na orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 15 kwietnia 2008 roku: „W ocenie Sądu przepis art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie będzie miał jednakże zastosowania, jeżeli w wyniku prawidłowo przeprowadzonego postępowania dowodowego nie można ustalić, jaka część wynagrodzenia, uzyskiwanego przez pracownika ze stosunku pracy, dotyczy wynagrodzenia za wykonywanie prac o charakterze twórczym lub za rozporządzenie przez twórcę majątkowymi prawami autorskimi.: (sygn. I SA/Gl 903/07).