Prawo Pracy
04.10.2022 r.
5 min

Młodociany jako pracownik szczególnie chroniony na rynku pracy

Ekspert PCKP

Skopiuj link
Prawo Pracy
04.10.2022r.
5 min

Z Dyrektywy Rady nr 94/33/WE z dnia 22 czerwca 1994 roku w sprawie ochrony pracy osób młodych wynika, że pracodawca przyjmuje środki konieczne dla ochrony bezpieczeństwa i zdrowia młodych osób, biorąc szczególnie pod uwagę specjalne zagrożenia. Właściwe środki powinny zostać dobrane na podstawie dokonanej oceny ryzyka ponoszonego przez młode osoby w związku z ich pracą.  Ocena ryzyka musi zostać dokonana zanim młode osoby rozpoczną pracę oraz gdy ma miejsce jakakolwiek większa zmiana warunków pracy. Ocena ryzyka musi w szczególności zawierać następujące elementy:

  1. wyposażenie oraz schemat organizacji miejsca pracy lub stanowiska pracy;
  2. charakter, stopień i czas narażenia na czynniki fizyczne, biologiczne i chemiczne;
  3. formę, zakres i użycie narzędzi pracy, w szczególności środków, maszyn, przyrządów oraz urządzeń, oraz sposób, w jaki są obsługiwane;
  4. organizowanie procesu pracy oraz czynności związanych z pracą, oraz sposób w jaki są ze sobą powiązane (organizacja pracy);
  5. poziom szkolenia i wskazówek dawanych młodym ludziom (art. 6 ust. 2 Dyrektywy nr 94/33/WE).

Pracodawca informuje młode osoby o możliwym ryzyku oraz o przyjętych środkach dotyczących ich bezpieczeństwa i zdrowia. Ponadto pracodawca informuje przedstawicieli ustawowych dzieci o możliwym ryzyku i o wszystkich przyjętych środkach, dotyczących bezpieczeństwa i zdrowia dzieci.

W kodeksie pracy omawianą tematykę porusza art. 201. Zgodnie z jego treścią:

Młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy oraz badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia (§ 1). Jeżeli lekarz orzeknie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, pracodawca jest obowiązany zmienić rodzaj pracy, a gdy nie ma takiej możliwości, niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę i wypłacić odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia (§ 2). Pracodawca jest obowiązany przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które wiąże się z pracą wykonywaną przez młodocianego, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami również przedstawicielowi ustawowemu młodocianego (§ 3).

Obowiązek pracodawcy w zakresie dokonywania oceny ryzyka zawodowego wynika wprost z przepisów kodeksu pracy, które dotyczą wszystkich kategorii pracowników. Zgodnie z treścią art. 226 pkt 1 Pracodawca ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko. Ponadto pracodawca jest obowiązany informować pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. Wydaje się jednak, iż ze względu na specyfikę zatrudnienia pracownika młodocianego oraz rodzaje zagrożeń (prace wzbronione) ocena ryzyka zawodowego dla pracownika młodocianego powinna być wyodrębniona, nieujęta w ocenie ryzyka zawodowego pracowników „pełnoletnich”.

Ponadto wyrazem dbałości o zdrowie i bezpieczeństwo młodocianych na rynku pracy jest również forma ich zatrudnienia dopuszczana przez ustawodawcę. Z kodeksu pracy wynika, że młodocianego można zatrudniać przy pracach lekkich lub w celu przygotowania zawodowego. Zgodnie z treścią art. 2001 § 2 kodeksu pracy praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a także nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego. Natomiast zawarcie umowy w celu przygotowania zawodowego jest dopuszczalne w przypadku wyrażenia na to zgody przez przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego tej osoby oraz uzyskania pozytywnej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, a odbywanie przygotowania zawodowego odbywa się w ściśle określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów zasadach i warunkach.

Pracodawca powinien także określić w regulaminie pracy:

  • wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym;
  • rodzaje prac i wykaz stanowisk pracy dozwolonych pracownikom młodocianym w celu odbywania przygotowania zawodowego;
  • wykaz lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie zawodowe.

Przy czym wykaz lekkich prac określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia przez właściwego inspektora pracy. Wykaz lekkich prac nie może zawierać prac wzbronionych młodocianym. Pracodawca, który nie ma obowiązku wydania regulaminu, ustala powyższe w osobnym akcie.

Dodatkowo ustawodawca zastrzegł także szczególne regulacje dotyczące czasu pracy młodocianych, zakazu ich pracy w porze nocnej i godzinach nadliczbowych, a także długości dobowego i tygodniowego odpoczynku.