Skopiuj link
Obowiązek ten stanowi pełne odzwierciedlenie jednej z podstawowych zasad prawa pracy, a mianowicie konieczności zaspokajania bytowych, socjalnych i kulturalnych potrzeby pracowników, stosownie do możliwości i warunków pracodawcy (art. 16 kodeksy pracy).
Warto zwrócić uwagę, że obowiązki pracodawcy odnoszące się do działalności socjalnej zostały szczegółowo określone w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Ustawa ta stanowi jednak swego rodzaju wyłom od kodeksowych założeń co do prowadzenia działalności socjalnej w granicach możliwości i środków pracodawcy. Mocą wspomnianej ustawy ustawodawca nałożył na pracodawców zatrudniających, według stanu na dzień 1 stycznia danego roku, co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, obowiązek tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku, co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, tworzą Fundusz na wniosek zakładowej organizacji związkowej. Natomiast pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych tworzą Fundusz, bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników. Fundusz tworzony jest na rzecz ogółu uprawnionych, przy czym uprawnieni do korzystania ze świadczeń, usług oraz dopłat przewidzianych w regulaminie Funduszu są nie tylko pracownicy, ale również członkowie ich rodzin czy też emeryci/renciści – byli pracownicy. Prawo do korzystania ze świadczeń finansowanych ze zgromadzonych w nim środków jest zatem zbiorowym prawem załogi.
Zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych za działalność socjalną uznaje się usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, sprawowanej przez dziennego opiekuna lub nianię, w przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową. Ustawa określa również zasady wydatkowania środków ZFŚS. Nie zawsze jednak dochodzi od tego przy zastosowaniu kryterium socjalnego, o którym mowa w art. 8 ustawy. W orzecznictwie panuje bowiem pogląd, że pracodawcy mogą finansować z ZFŚS wycieczki, pikniki, imprezy sportowo-kulturalne i inne podobne formy działalności socjalnej. Jest to uzasadnione tym, ze zastosowanie kryterium socjalnego spowodowałoby wypaczenie celu, do którego tego rodzaju działalność zmierza, a które stanowi integracja załogi czy promowanie wśród pracowników określonych postaw (por. Kodeks pracy Komentarz, red. A. Sobczyk, C.H. Beck).