03.12.2019 r.
3 min

Odpowiedzialność za mienie powierzone z obowiązkiem zwrotu lub do wyliczenia się

Ekspert PCKP

Skopiuj link
03.12.2019r.
3 min

Podstawową zasadą jest pełna odpowiedzialność pracownika w przypadku szkody powstałej w mieniu powierzonym. Takim mieniem będzie wszystko to, co pracodawca powierzył pracownikowi z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się. Art. 124 § 1 kodeksu pracy wskazuje przykładowo:

  • pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności,
  • narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze.

Na to, że wskazany katalog nie ma charakteru zamkniętego, wskazuje chociażby treść § 2 tego samego artykułu. Na tej podstawie pracownik odpowiada w pełnej wysokości również za szkodę w mieniu innym niż wymienione w § 1, powierzonym mu z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się.

Dla przyjęcia odpowiedzialności pracownika konieczne jest prawidłowe powierzenie mienia oraz wystąpienie szkody w tym mieniu. Instytucja ta korzysta z domniemania zawinienia szkody przez pracownika. Ten może zwolnić się od odpowiedzialności, jeśli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia. Zatem to na pracowniku ciążyć będzie w tym zakresie ciężar dowodu.

Prawidłowe powierzenie mienia następuje w taki sposób, aby było możliwe dokładne ustalenie jego ilości i jakości. Najczęściej dochodzi do zawarcia umowy, w której treści precyzuje się warunki powierzenia mienia, a także sposób i zakres jego odpowiedzialności w razie powstania szkody. Taka forma wypełnia również konieczność uzyskania zgody pracownika na takie powierzenie. Konieczne jest również faktyczne przekazanie mienia, z którego pracownik ma obowiązek się rozliczyć lub które ma zwrócić. W chwili gdy pracownik obejmie pieczę nad powierzonym mieniem, powstaje po jego stronie obowiązek szczególnej pieczy
i dbałości o powierzone mu mienie.

Dopuszczalne jest również powierzenie mienia kilku pracownikom łącznie. Przyjmują oni wtedy wspólną odpowiedzialność materialną na podstawie umowy o współodpowiedzialności materialnej. Umowa taka musi być zawarta na piśmie przez pracowników z pracodawcą. W takiej sytuacji, na skutek powstania szkody w powierzonym mieniu, pracowników obciąża odpowiedzialność w częściach określonych w umowie. Jednakże w razie ustalenia, że szkoda w całości lub w części została spowodowana przez niektórych pracowników, za całość szkody lub za stosowną jej część odpowiadają tylko sprawcy szkody.

Szczegółowe kwestie dotyczące zakresu i szczegółowych zasad stosowania przepisów oraz warunków zarówno odpowiedzialności indywidualnej jak i wspólnej precyzują rozporządzenia Rady Ministrów: z dnia 4 października 1974 r. w sprawie wspólnej odpowiedzialności materialnej pracowników za powierzone mienie i z dnia 10 października 1975 r. w sprawie warunków odpowiedzialności materialnej pracowników za szkodę w powierzonym mieniu.