Skopiuj link
Przytoczony przepis zawiera elementy konstytutywne stosunku pracy. Pozwalają one na dokonanie oceny, czy świadczona praca powinna być zakwalifikowana jako wymagająca zawarcia umowy o pracę, w oparciu o właściwe przepisy kodeksu pracy. Jeżeli praca wykonywana jest w oparciu o inną umowę niż umowa o pracę bądź w ogóle bez umowy, a wypełnia przesłanki charakteryzujące stosunek pracy, to świadczący ją podmiot ma prawo wystąpić do sądu pracy z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy.
Warunkiem wystąpienia z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy jest posiadanie interesu prawnego. Interes prawny oznacza obiektywną konieczność (potrzebę prawną) udzielenia ochrony w określonej sferze prawnej, gdy powstała sytuacja, która grozi naruszeniem prawa przysługującego uprawnionemu, bądź powstała wątpliwość co do jego istnienia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 22 kwietnia 2016 r., sygn. akt I ACa 37/16).
Podmiotami uprawnionymi do wystąpienia z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy jest:
- osoba, która twierdzi, że była stroną stosunku pracy,
- inspektor pracy – inspektor pracy może wystąpić z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy z własnej inicjatywy. W takim przypadku do wytoczenia powództwa nie jest wymagana zgoda osoby, na rzecz której jest wytaczane powództwo. Inspektor może także wstąpić do już toczącego się postępowania. Wymagana jest wtedy zgoda powoda,
- inne osoby, które wykażą swój interes prawny – np. krewni zmarłego, który ich zdaniem zatrudniony był na podstawie umowy o pracę.
Pozew można złożyć do sądu rejonowego właściwego miejscowo ze względu na siedzibę (lub miejsce zamieszkania) pozwanego lub ze względu na miejsce wykonywania pracy albo położenia zakładu pracy (art. 461 § 11 kodeksu postępowania cywilnego).
W pozwie należy określić wartość przedmiotu sporu. W sprawach o roszczenia pracowników dotyczące istnienia stosunku pracy wartość przedmiotu sporu stanowi przy umowach na czas określony – suma wynagrodzenia za pracę za okres sporny, lecz nie więcej niż za rok, a przy umowach na czas nieokreślony – za okres jednego roku.
Podstawowym żądaniem pozwu będzie ustalenie istnienia stosunku pracy.
W uzasadnieniu powinny zostać przytoczone okoliczności faktyczne, które wskazują na wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy. Do pozwu mogą zostać dołączone dokumenty potwierdzające twierdzenia zawarte w uzasadnieniu pozwu.
Zgodnie z art. 96 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych pracownik wnoszący powództwo do sądu pracy co do zasady jest zwolniony z obowiązku uiszczania kosztów sądowych. Wyjątek stanowią sprawy z zakresu prawa pracy, w których pobiera się opłatę podstawową w kwocie 30 zł od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej, skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Ponadto w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa kwotę 50 000 zł, pobiera się od wszystkich podlegających opłacie pism procesowych opłatę stosunkową. A zatem, gdy pracownik dochodzi swoich roszczeń z zakresu prawa pracy, a wartość sporu nie przekracza 50 000 zł, to jest on zwolniony od opłacania wszelkich kosztów sądowych, poza wskazanymi powyżej wyjątkami.