Skopiuj link
Przepisy prawa pracy przewidują różnego rodzaju przerwy w pracy. Najbardziej znaną jest przerwa „śniadaniowa”, o której mowa w art. 134 kodeksu pracy. Przepis ten przyznaje pracownikowi, którego dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin, prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy. Niezależnie od tej przerwy pracodawca, na podstawie art. 141 kodeksu pracy, może wprowadzić w zakładzie pracy przerwę „lunchową”. Nie jest ona wliczana do czasu pracy i maksymalnie może wynosić do 60 minut.
Każdemu pracownikowi wykonującemu pracę przy monitorze ekranowym pracodawca obowiązany jest zapewnić trwającą 5 minut przerwę, wliczaną do czasu pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego (§ 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe).
Na zasadach określonych w art. 187 kodeksu pracy pracownicy karmiącej dziecko piersią przysługuje prawo do przerw na karmienie.
Art. 17 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych przyznaje osobie niepełnosprawnej prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas przerwy wynosi 15 minut i jest wliczany do czasu pracy.
Żaden przepis prawa nie przyznaje pracownikom prawa do przerwy na palenie.
W szczególności stosownego uprawnienia nie statuuje ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Tym samym przerwy na palenie nie mają jakiegokolwiek uzasadnienia prawnego.
Pracownicy mogą palić w czasie innych przerw przewidzianych przez przepisy prawa. Należy jednak zauważyć, iż w niektórych przypadkach palenie papierosów w czasie przerwy może być niezgodne z jej celem. Szczególne widoczne jest to w przypadku przerw na karminie dziecka piersią. Celem tej przerwy jest umożliwienie kobiecie karmiącej piersią nakarmienie dziecka, a nie palenie papierosów.
Pracodawca może wprowadzić przerwy na palenie. Powinny one być jednak wliczane do czasu pracy. Pracodawca nie może bowiem żądać od pracownika, aby ten "odrobił" czas, który przeznaczył na palenie papierosów. Czas, w którym miałoby miejsce „odrobienie” czasu spędzonego przez pracownika na paleniu papierosów, stanowiłby pracę w godzinach nadliczbowych.
Pracodawca nie może zażądać, aby pracownik w zamian za przerwy na palenie zrzekł się należnego mu wynagrodzenia za czas, w którym pali w pracy. Kodeks pracy zabrania bowiem zrzekania się przez pracowników prawa do wynagrodzenia. Wszelkie postanowienia umowne, które przewidywałyby zrzeczenie się przez pracownika prawa do wynagrodzenia, na podstawie art. 18 § 2 kodeksu pracy byłyby nieważne.
Pracownik może palić w pracy. Powinien to jednak robić w czasie przysługujących mu zgodnie z przepisami prawa pracy przerw i w miejscach do tego specjalnie przeznaczonych.
Natomiast pracodawca uprawniony jest do wprowadzenia w regulaminie pracy mechanizmów zapewniających niepalenie pracowników w pracy lub niepalenie poza ustawowymi przerwami w pracy. Pracodawca może przykładowo: przewidzieć premie i nagrody dla pracowników, którzy zrezygnują z palenia w godzinach pracy, albo wprowadzić sankcje za palenie poza wyznaczonymi przerwami, np. w postaci kary porządkowej.