17.09.2019 r.
3 min

Przesłanki odpowiedzialności porządkowej pracownika

Ekspert PCKP

Skopiuj link
17.09.2019r.
3 min

Przesłankami odpowiedzialności porządkowej pracownika są:

  • wina pracownika (co wynika z istoty tej odpowiedzialności oraz z art. 111 kodeksu pracy),
  • bezprawność jego zachowania, polegająca na naruszeniu obowiązków określonych w przepisie art. 108 § 1 i 2 kodeksu pracy.

Bezprawność w przypadku odpowiedzialności porządkowej oznacza naruszenie określonego obowiązku pracowniczego. Za naruszenie obowiązków pracowniczych zgodnie z art. 108 § 1 i 2 kodeksu pracy ustawodawca uznaje:

  • nieprzestrzeganie ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy,
  • nieprzestrzeganie przepisów bhp i przeciwpożarowych,
  • nieprzestrzeganie przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy,
  • opuszczanie pracy bez usprawiedliwienia,
  • stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwym lub spożywanie alkoholu w czasie pracy.

Jest to zamknięty katalog okoliczności uzasadniających odpowiedzialność porządkową.

Uchybienia obowiązkom pracowniczym innym niż te wynikające z wymienionych przekroczeń porządkowych nie uprawniają do stosowania sankcji porządkowych. Bezprawność zachowania pracownika dopuszczającego się przekroczenia porządku pracy polega na naruszeniu któregokolwiek z wymienionych obowiązków. Może to być czyn jednorazowy (np. wywołanie awantury w miejscu pracy) lub ciągły, składający się z wielu przewinień (np. przychodzenie do pracy codziennie lub co kilka dni w stanie nietrzeźwości). Jeżeli pracownik jednym zachowaniem narusza jednocześnie kilka obowiązków (np. znajdując się w stanie upojenia alkoholowego zakłóca spokój w zakładzie pracy i wykracza ponadto przeciw przepisom bezpieczeństwa pracy), wchodzi w grę nie kilka przewinień porządkowych, lecz jedno, charakteryzujące się większą szkodliwością niż zachowanie naruszające jeden z tych obowiązków. Pracownik może być wtedy ukarany surowszą karą, ale ponosi za ten czyn odpowiedzialność tylko jeden raz. Taką sytuację możemy określić skrótowo nazwą „kumulatywnego zbiegu naruszeń porządku pracy”.

Ponadto bezprawność (obiektywną naganność) jako przesłankę odpowiedzialności porządkowej należy oceniać nie tylko poprzez obowiązujące przepisy, ale także poprzez prawnie skuteczne polecenia przełożonych. Jednakże tylko niewykonanie przez pracownika polecenia służbowego dotyczącego pracy może być zakwalifikowane jako naruszenie ustalonego porządku, o którym mowa w art. 108 § 1 kodeksu pracy, które może stanowić podstawę do wymierzenia pracownikowi kary.

W świetle art. 111 kodeksu pracy przy stosowaniu kary porządkowej należy również brać pod uwagę stopień winy pracownika. Wina rozumiana jest jako niewłaściwy stosunek psychiczny pracownika do jego obowiązków. Jest to subiektywny komponent odpowiedzialności porządkowej. Dla ziszczenia się odpowiedzialności porządkowej pracownika przyjmuje się, że może to być zarówno wina umyślna (mająca miejsce najczęściej), jak i nieumyślna. Zaistnienie natomiast okoliczności wyłączających winę powoduje odpadnięcie przesłanki odpowiedzialności, skutkujące niemożliwością jej uruchomienia. Do takich okoliczności zalicza się brak poczytalności, nieudolność, błąd oraz stan wyższej konieczności.