Śmierć pracownika

Zgodnie z art. 63¹ § 2 Kodeksu pracy prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą po śmierci pracownika, w równych częściach, na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W razie braku takich osób prawa te wchodzą do spadku. Wobec tego rodzinie przysługują wszystkie świadczenia, jakie nie zostały wypłacone pracownikowi przed jego śmiercią. To na pracodawcy spoczywa obowiązek ustalenia prawidłowego kręgu uprawnionych podmiotów. W tym celu powinien uzyskać od osób uprawnionych aktualny akt potwierdzający pokrewieństwo.

Wypłata wynagrodzenia

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że pracodawca jest zobowiązany do wypłaty wynagrodzenia, które przysługiwałoby zmarłemu pracownikowi za przepracowany przez niego okres. Musi uwzględnić nadgodziny, premie i inne dodatki do wynagrodzenia, które przysługiwały pracownikowi do dnia jego śmierci. Na równi z wynagrodzeniem traktowane są inne świadczenia kompensujące wynagrodzenie, czyli wynagrodzenie i zasiłki z tytułu choroby, rodzicielstwa lub wypadku czy świadczenie rehabilitacyjne. Razem z powyższymi wypłaca się także ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy oraz wszystkie inne świadczenia, które przysługiwały pracownikowi w dniu śmierci. Od tych świadczeń nie nalicza i nie odprowadza składek do ZUS, ale potrąca się zaliczkę na podatek dochodowy.

Odprawa pośmiertna

Kolejnym świadczeniem, do którego wypłaty zobowiązany jest pracodawca po ziszczeniu się odpowiednich przesłanek, jest odprawa pośmiertna. Pracodawca wypłaca ją rodzinie zmarłego pracownika, jeżeli śmierć nastąpiła w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby. Jest to jednorazowe świadczenie pieniężne, którego wartość ustala się na podstawie stażu pracy u danego pracodawcy. Odprawa pośmiertna przysługuje w wysokości:

• jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeśli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat,
• trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeśli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat,
• sześciomiesięcznego wynagrodzenia, jeśli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.

Pracodawca będzie zwolniony z obowiązku wypłaty odprawy pośmiertnej, jeśli z własnych środków ubezpieczył pracownika na życie, a odszkodowanie wypłacone przez ubezpieczyciela nie jest niższe niż odprawa obliczona stosownie do stażu pracy. Gdyby odszkodowanie było niższe, to pracodawca ma obowiązek wypłacić różnicę.

Odprawę dzieli się pomiędzy wszystkich uprawnionych członków rodziny w równych częściach, a jeśli tylko jedna osoba jest uprawniona do świadczenia, to przysługuje jej odprawa w wysokości połowy kwoty określonej w kodeksie pracy. Oblicza się ją z zastosowaniem przepisów dotyczących ustalania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

Od wypłata odprawy pośmiertnej nie pobiera się zaliczki na podatek dochodowy oraz nie odprowadza się składek do ZUS. Warto zwrócić uwagę na fakt, że jeżeli nie będzie osoby uprawnionej do pobrania odprawy pośmiertnej po zmarłym pracowniku, to się jej nie wypłaca i nie wchodzi ona do masy spadkowej.

Inne obowiązki pracodawcy

Po zakończeniu roku podatkowego pracodawca ma obowiązek wystawienia i przekazania uprawnionym osobom oraz do urzędu skarbowego deklaracji PIT-11. Jedna deklaracja powinna zostać wystawiona dla zmarłego pracownika, ze wskazaniem jego danych i uwzględnieniem przysługujących mu należności ze stosunku pracy. Kolejna zaś, na nazwiska i identyfikatory podatkowe osób, którym wypłacone zostały należności po ustaniu stosunku pracy, jako inne źródła przychodów.

Ponadto pracodawca jest zobowiązany do wystawienia świadectwa pracy, w którym jako powód rozwiązania wskazuje, że stosunek pracy wygasł z powodu śmierci pracownika. Oryginał i kopię świadectwa pracy umieszcza się w części C akt osobowych zmarłego pracownika. Wydanie takiego dokumentu osobie uprawnionej do świadczeń po zmarłym jest możliwe jedynie po wystąpieniu przez tę osobę ze stosownym wnioskiem.

Zmarłego pracownika wyrejestrowuje się z ubezpieczeń na druku ZUS ZWUA w ciągu 7 dni od dnia ustania stosunku pracy.