Umowy na czas określony w okresie przejściowym

Z dniem 22.02.2016 r. wchodzi w życie ustawa z dnia 25.06.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 1220) – dalej: „nowela”. Przepisy noweli limitują zatrudnienie na podstawie umów o pracę na czas określony zawieranych pomiędzy tymi samymi stronami stosunku pracy zarówno pod względem czasowym, jak i ilościowym. W myśl zmienionego na mocy noweli art. 25 § 1¹ kodeksu pracy (dalej: KP), okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony zawieranych między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie będzie mógł przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie będzie mogła przekraczać trzech.

Przekroczenie limitu czasowego bądź limitu ilościowego spowoduje przekształcenie umowy o pracę na czas określony w umowę bezterminową. Skutek ten następuje automatycznie od dnia następującego po przekroczeniu limitu czasowego lub od dnia zawarcia czwartej umowy o pracę na czas określony.

Od powyższej zasady nowela przewiduje jednak pewne wyjątki. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 25¹ § 4 KP, limit czasowy i ilościowy nie znajdzie zastosowania do umów o pracę zawartych na czas określony :

1. w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy;
2. w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym,
3. w celu wykonywania pracy przez okres kadencji,
4. w przypadku gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie

– jeżeli ich zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy.

Nowy art. 29 § 1¹ KP stanowi, że w przypadku zawarcia umowy o pracę na czas określony w celu, o którym mowa w art. 25¹ § 4 pkt 1-3, lub w przypadku, o którym mowa w art. 25¹ § 4 pkt 4, w umowie należy określić ten cel lub okoliczności tego przypadku, przez zamieszczenie informacji o obiektywnych przyczynach uzasadniających zawarcie takiej umowy. Ponadto, o zawarciu umowy o pracę w warunkach wskazanych w pkt 4 („obiektywne przyczyny leżące po stronie pracodawcy”) pracodawca zobowiązany będzie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy w terminie 5 dni roboczych od dnia jej zawarcia, podając przyczyny uzasadniające wyłączenie limitu czasowego lub ilościowego.

Nowela zawiera przepisy przejściowe, które regulują sytuację prawną umów o pracę na czas określony obowiązujących w momencie wejścia w życie jej postanowień. W kontekście przedstawionego zapytania najistotniejsze znaczenie ma art. 14 ust 4 noweli, zgodnie z którym umowy o pracę na czas określony trwające w dniu 22.02.2016 r. podlegają nowym przepisom, z tym jednak zastrzeżeniem, że do 33-miesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony liczony od dnia 22.02.2016 r. Ponadto na uwagę zasługuje również art. 15 noweli, który nakłada na strony umów o pracę na czas określony trwających w dniu 22.02.2016 r., a zawartych w okolicznościach wymienionych w art. art. 25¹ § 4 KP, obowiązek uzupełnienia ich treści o informację, o której mowa w art. 29 § 1¹ KP w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie noweli.

Odnosząc powyższe wyjaśnienia do treści zapytania należy stwierdzić, że wspomniane w nim umowy nie przekształcą się w umowy o pracę na czas nieokreślony z upływem 33 miesiąca od dnia wejścia w życie noweli, jeżeli pracodawca wykaże istnienie obiektywnych przyczyn leżących po jego stronie, świadczących o tym, że trwające ponad ustawowy limit zatrudnienie służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy (art. 25¹ § 4 pkt 4 KP).

Wydaje się, że konieczność powiązania długości trwania umów o pracę na czas określony z długością trwania kontraktu z kontrahentem wpisuje się w ten warunek. Na okoliczność tę powinna wskazywać treść umowy o pracę, którą należałoby w tym zakresie uaktualnić w sposób zgodny z art. 15 noweli. W takiej sytuacji, pracodawca zobligowany będzie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy, w formie pisemnej lub elektronicznej, o wprowadzeniu do treści umowy o pracę informacji, o której mowa w art. 29 § 1¹ KP, wraz ze wskazaniem przyczyn uzasadniających uchylenie limitu czasowego, w terminie 5 dni roboczych od dnia uzupełnienia umowy o pracę o przedmiotową informację.

Zakończenie obowiązywania umowy o pracę z nadejściem terminu, na który została zawarta następuje z mocy samego prawa, które jako takie nie może zostać uznane za przyczynę uzasadniającą wypłatę odprawy z tytułu tzw. zwolnień grupowych.

Ewentualny spór dotyczący zasadności uchylenia wspomnianego zakazu w powołaniu na „obiektywne przyczyny leżące po stronie pracodawcy” (art. 25¹ § 4 pkt 4 KP) może rozstrzygnąć wyłącznie sąd pracy. Z całą pewnością interes prawny w wytoczeniu powództwa zmierzającego do wykazania, że zastosowanie w danym przypadku art. 25¹ § 4 pkt 4 KP było nieuzasadnione będzie posiadał pracownik. W przypadku pozytywnego rozstrzygnięcia tego typu powództwa, wiążąca go umowa o pracę może zostać uznana za umowę zawartą na czas nieokreślony.