Skopiuj link
Decyzja w sprawie wymiaru czasu pracy, w jakim pracownik będzie wykonywał pracę, oraz o okresie, w którym będzie korzystał z obniżonego wymiaru czasu pracy, należy wyłącznie do pracownika. Pracodawca ma obowiązek zaakceptowania wniosku pracownika w tej sprawie (art. 1867 § 1 zd. 2 kodeksu pracy).
Wnioskowany przez pracownika wymiar czasu pracy nie może być jednak niższy niż 1/2 etatu. Pracodawca ma obowiązek obniżenia wymiaru czasu pracy pracownika do wymiaru wskazanego we wniosku, np. 2/3, 3/4 lub 3/5 etatu, natomiast nie ma obowiązku uwzględniania wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy poniżej 1/2 etatu, np. 1/4 etatu. O ile pracownik decyduje o zakresie obniżenia wymiaru czasu pracy, o tyle o rozkładzie czasu pracy decyduje – na zasadach ogólnych – pracodawca. Ze względu na cel, jakiemu służy omawiane obniżenie wymiaru czasu pracy, czyli umożliwienie sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, pracodawca powinien w tym zakresie porozumieć się z pracownikiem, np. nie narzucać 8 godzin pracy w niektóre dni tygodnia, jeśli pracownik ma możliwość zapewnienia opieki nad dzieckiem przez 5 godzin dziennie od poniedziałku do piątku. W tym zakresie możliwe jest ustalenie przez strony umowy indywidualnego rozkładu czasu pracy w trybie art. 142 kodeksu pracy.
Z obniżonego wymiaru czasu pracy pracownik może korzystać tylko w okresie, w którym jest uprawniony do urlopu wychowawczego na podstawie art. 186 § 1 i 2 kodeksu pracy. Korzystanie z tego uprawnienia jest możliwe nie tylko w przypadku opieki nad małym dzieckiem w wieku do lat 6, ale – w związku z niepełnosprawnością dziecka – również do ukończenia przez dziecko 18. roku życia. Jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, z uprawnienia do obniżenia wymiaru czasu pracy może korzystać tylko jedno z nich (art. 1891 kodeksu pracy).
Artykuł 1867 kodeksu pracy nie ogranicza liczby wniosków w sprawie obniżenia wymiaru czasu pracy składanych przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego. W okresie urlopu wychowawczego możliwe jest zatem złożenie większej liczby takich wniosków.
Pracownik powinien złożyć przedmiotowy wniosek w formie pisemnej. Wobec tego pracodawca nie musi uwzględniać wniosku złożonego w innej formie.
W § 2 komentowanego przepisu ustalony został termin złożenia wniosku w sprawie obniżenia wymiaru czasu pracy i konsekwencje złożenia wniosku z naruszeniem tego terminu. Pracownik zamierzający skorzystać z obniżenia wymiaru czasu pracy powinien złożyć dokument w tej sprawie na 21 dni przed wnioskowanym przez niego terminem rozpoczęcia korzystania z obniżonego wymiaru czasu pracy. Okres 21 dni ma umożliwić pracodawcy dokonanie niezbędnych zmian organizacji pracy wynikających z częściowej nieobecności pracownika w pracy.
Złożenie przez uprawnionego pracownika wniosku w terminie krótszym niż 21 dni przed wnioskowaną datą rozpoczęcia korzystania z obniżonego wymiaru czasu pracy skutkuje tym, że pracodawca może nie uwzględnić wniosku pracownika we wskazanym przez niego terminie. W takim przypadku pracodawca ma jednak obowiązek dokonania wnioskowanego przez pracownika obniżenia wymiaru czasu pracy, ale w późniejszym terminie, tj. z dniem upływu 21 dni od dnia złożenia przez pracownika pisemnego wniosku. Jeśli jednak obniżenie wymiaru czasu pracy nie wpływa na konieczność zmiany organizacji pracy, to pracodawca może przychylić się do wniosku pracownika i obniżyć wymiar czasu pracy w terminie krótszym niż 21 dni od dnia złożenia wniosku. Decyzja w tej sprawie należy wyłącznie do pracodawcy. Złożenie przez uprawnionego pracownika wniosku w terminie dłuższym niż 21 dni przed wnioskowaną datą rozpoczęcia korzystania z obniżonego wymiaru czasu pracy skutkuje tym, że pracodawca obniża wymiar czasu pracy w terminie 21 dni od dnia złożenia wniosku. Pracownik musi więc dokładnie przemyśleć termin złożenia wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy, by nie zostać zaskoczonym przedwczesną zmianą. Ustalenie sztywnego terminu na złożenie wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy może powodować komplikacje w sytuacji, gdy pracownik nie może złożyć wniosku w odpowiednim dniu, np. z powodu długotrwałej nieobecności w pracy spowodowanej opieką nad chorym dzieckiem. W takich przypadkach wydaje się możliwe wcześniejsze złożenie wniosku ze skutkiem na określony dzień, tj. dzień przypadający na 21 dni przed terminem wnioskowanej przez pracownika zmiany wymiaru czasu pracy.
Wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu, powinien zawierać imię i nazwisko dziecka, na które mógłby być udzielony urlop wychowawczy, wskazanie okresu, przez który pracownik zamierza wykonywać pracę w obniżonym wymiarze czasu pracy, a także wskazanie wymiaru czasu pracy, w którym pracownik zamierza wykonywać pracę. Do wniosku dołącza się:
- skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny akt urodzenia dziecka (dzieci) albo kopie tych dokumentów,
- oświadczenie o okresie, w którym pracownik dotychczas korzystał
z wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy w okresie,
w którym mógłby korzystać z urlopu wychowawczego.
Obniżenie wymiaru czasu pracy powoduje proporcjonalne zmniejszenie przysługującego pracownikowi wynagrodzenia. Komentowany przepis nie wprowadza bowiem w tym zakresie regulacji szczególnych, wobec czego zastosowanie mają przepisy ogólne (art. 78 § 1, art. 80 kodeksu pracy).