Wymiar urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi, który powrócił do pracy po urlopie bezpłatnym

„W przypadku skorzystania przez pracownika z trwającego co najmniej miesiąc urlopu bezpłatnego albo innego okresu niewykonywania pracy, w ciągu którego pracownik nie nabywa prawa do urlopu, do wyliczenia wymiaru przysługującego pracownikowi w danym roku kalendarzowym urlopu wypoczynkowego odpowiednie zastosowanie ma formuła urlopu proporcjonalnego.” (por. Kodeks pracy. Komentarz, red. prof. dr hab. Wojciech Muszalski, dr hab. Krzysztof Walczak)

W oparciu o treść art. 155² § ust. 1 kodeksu pracy trzeba przyjąć, że pracownikowi przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego (w razie zatrudnienia na czas nie krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego) albo w wymiarze proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym (jeżeli jest on krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego) jeżeli powraca do pracy u dotychczasowego pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego po trwającym co najmniej 1 miesiąc okresie:

1. urlopu bezpłatnego;
2. urlopu wychowawczego;
3. odbywania zasadniczej służby wojskowej lub jej form zastępczych, służby przygotowawczej, okresowej służby wojskowej, terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie, przeszkolenia wojskowego albo ćwiczeń wojskowych;
4. tymczasowego aresztowania;
5. odbywania kary pozbawienia wolności;
6. nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Zgodnie z § 2 art. 155² kodeksu pracy: „Jeżeli okres, o którym mowa w § 1 pkt 1 i 3-6, przypada po nabyciu przez pracownika prawa do urlopu w danym roku kalendarzowym, wymiar urlopu pracownika powracającego do pracy w ciągu tego samego roku kalendarzowego ulega proporcjonalnemu obniżeniu, chyba że przed rozpoczęciem tego okresu pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze.”

Wśród okoliczności wpływających na wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika w danym roku kalendarzowym ustawodawca wskazał między innymi trwający co najmniej 1 miesiąc okres urlopu bezpłatnego.

Komentując znaczenie wskazanego przepisu należy odróżnić dwie sytuacja. Po pierwsze, należy rozważyć sytuację w której pracownik po nabyciu prawa do urlopu wypoczynkowego korzysta z urlopu bezpłatnego w wymiarze co najmniej jednego miesiąca (30 dni), a następnie wraca w tym samym roku kalendarzowym do pracy u tego samego pracodawcy. Wówczas jego wymiar urlopu wypoczynkowego ulega proporcjonalnemu obniżeniu. Na przykład pracownik mający prawo do kolejnego urlopu, w dniu 15 marca rozpoczyna korzystanie z urlopu bezpłatnego udzielonego na dwa i pół miesiąca, a następnie wraca do pracy u tego samego pracodawcy w pierwszym dniu czerwca. W tym przypadku urlop wypoczynkowy pracownika będzie w istocie urlopem proporcjonalnym do okresu przepracowanego, który wyniesie 10 miesięcy w danym roku. Jeżeli zatem przed urlopem bezpłatnym pracownik nie korzystał z urlopu wypoczynkowego przysługującego mu w wymiarze 20 dni w roku kalendarzowym, po powrocie do pracy zostanie mu do wykorzystania 17 dni urlopu wypoczynkowego.

Z odmienną sytuacją, choć tożsamą w skutkach, mamy do czynienia, gdy pracownik mający prawo do kolejnego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 20 dni korzysta z urlopu bezpłatnego na przełomie roku, na przykład w okresie listopad danego roku – marzec następnego roku kalendarzowego. Czyli pracownik korzystał z urlopu bezpłatnego zanim nabył prawo do kolejnego urlopu wypoczynkowego (w dniu 1 stycznia). Wówczas pracownik będzie miał prawo do urlopu wypoczynkowego w roku, w którym wraca do pracy, w wymiarze 15 dni, gdyż jego urlop ulega proporcjonalnemu obniżeniu licząc do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym.

W pierwszym przypadku urlop wypoczynkowy został pomniejszony w oparciu o art. 155² § 2 kodeksu pracy, natomiast w drugim przykładzie obniżymy proporcjonalnie wymiar urlopu wypoczynkowego zgodnie z art. 155² § 1 w zw. z art. 155¹ § 1 pkt 2 kodeksu pracy.

„Na podstawie art. 155² nie jest możliwe obniżenie wymiaru urlopu w roku kalendarzowym, w którym pracownik rozpoczyna korzystanie z urlopu bezpłatnego lub innego okresu niewykonywania pracy, np. okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej. Redukcji ulega urlop wypoczynkowy wyłącznie za rok kalendarzowy, w którym pracownik podjął pracę po powrocie z urlopu bezpłatnego lub innego okresu niewykonywania pracy. W przypadku gdy pracownik przed urlopem bezpłatnym wykorzystał cały urlop wypoczynkowy za dany rok kalendarzowy albo jego część w wyższym wymiarze niż przysługujący mu zgodnie z art. 155² § 2, pracodawca nie może zmusić pracownika do rozliczenia wykorzystanego urlopu wypoczynkowego ani też potrącić "niesłusznie" wykorzystany urlop z urlopu należnego w następnym roku kalendarzowym (por. E. Szemplińska, Urlop bezpłatny, PiZS 1999, Nr 4, s. 31).

Za rok kalendarzowy objęty w całości urlopem bezpłatnym, urlop wypoczynkowy nie przysługuje. W razie rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy w czasie bezpłatnego urlopu udzielonego na podstawie art. 174 § 1, a trwającego dłużej niż miesiąc, pracownikowi niewykonującemu pracy od 1 stycznia, z powodu urlopu bezpłatnego, nie przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego za rok kalendarzowy, w którym ustało zatrudnienie, a zatem i prawo do ekwiwalentu za ten urlop [uchw. SN(7) z 25.9.1980 r., V PZP 2/80, OSNC 1981, Nr 4, poz. 46].” (por. Kodeks pracy. Komentarz, red. prof. dr hab. Wojciech Muszalski, dr hab. Krzysztof Walczak)