Skopiuj link
„Wprowadzenie do kodeksu pracy konstrukcji urlopu w wymiarze proporcjonalnym jest konsekwencją oparcia prawa urlopowego na dwóch zasadach:
- że pracownik nabywa prawo do kolejnego urlopu wypoczynkowego z góry, w każdym roku kalendarzowym, w którym pozostaje w stosunku pracy;
- że pracodawcę obciążają wyłącznie koszty udzielenia pracownikowi kolejnego urlopu wypoczynkowego wyłącznie w tej części, która wynika z okresu u niego przepracowanego w trakcie tego roku kalendarzowego.” (por. Kodeks pracy. Komentarz, red. A. Sobczyk)
Zasadę proporcjonalności wymiaru urlopu odpowiednio do okresu przepracowanego u dotychczasowego i kolejnego pracodawcy statuuje art. 1551 kodeksu pracy. Zgodnie z treścią § 1 tego artykułu: „W roku kalendarzowym, w którym ustaje stosunek pracy z pracownikiem uprawnionym do kolejnego urlopu, pracownikowi przysługuje urlop:
- u dotychczasowego pracodawcy – w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w roku ustania stosunku pracy, chyba że przed ustaniem tego stosunku pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze;
- u kolejnego pracodawcy – w wymiarze:
- proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego – w razie zatrudnienia na czas nie krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego,
- proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym – w razie zatrudnienia na czas krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego, z zastrzeżeniem § 2.”
Jak wynika z treści przywołanego powyżej przepisu urlop w wymiarze proporcjonalnym dotyczy wyłącznie urlopu „kolejnego”, a więc nabywanego z góry z początkiem roku kalendarzowego. Tylko taki urlop może być bowiem redukowany stosownie do okresu przepracowanego u danego pracodawcy w danym roku kalendarzowym. Warto przypomnieć, że pracownik uprawniony jest do kolejnego urlopu w roku kalendarzowym następującym po tym, w którym podjął on pierwszą pracę.
U pracodawcy, z którym ustaje stosunek pracy pracownikowi przysługuje urlop w wymiarze wyliczonym proporcjonalnie do przepracowanego okresu. „Skutek w postaci obniżenia wymiaru urlopu do wysokości proporcjonalnej do przepracowanego w danym roku kalendarzowym okresu dotyczy wszystkich form ustania stosunku pracy i jest niezależny od przyczyn jego ustania. Podkreślił to SN w uchw. z 20.8.1997 r. (III ZP 26/97, OSNAPiUS 1998, Nr 5, poz. 145), stanowiąc, iż "w przypadku rozwiązania stosunku pracy i niewykorzystania z tego powodu urlopu wypoczynkowego nabytego w pełnym wymiarze (art. 153 § 3 KP) pracownikowi przysługuje od dotychczasowego pracodawcy ekwiwalent pieniężny odpowiadający urlopowi w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w roku, w którym rozwiązano stosunek pracy, także w sytuacji, gdy nastąpiło to w związku z nabyciem przez pracownika uprawnień emerytalnych (art. 171 § 1 w zw. z art. 1551 § 1 pkt 1 KP).” (por. Kodeks pracy. Komentarz, red. K. Walczak)
Modyfikacja tej reguły będzie miała miejsce w sytuacji, gdy pracownik przed ustaniem zatrudnienia, wykorzysta urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze. Zgodnie z § 2 art. 1551 kodeksu pracy pracownikowi, który przed ustaniem stosunku pracy w ciągu roku kalendarzowego wykorzystał urlop w wymiarze wyższym niż wynikający z § 1 pkt 1 (przywołanego powyżej), przysługuje u kolejnego pracodawcy urlop w odpowiednio niższym wymiarze; łączny wymiar urlopu w roku kalendarzowym nie może być jednak niższy niż wynikający z okresu przepracowanego w tym roku u wszystkich pracodawców.
Wymiar urlopu przysługujący pracownikowi u kolejnego pracodawcy zależy od czasu, na jaki został zawarty stosunek pracy. W razie zatrudnienia pracownika na czas nie krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego, a więc gdy zawarta została umowa terminowa, która kończy się wraz z upływem tego roku lub w roku kolejnym, albo gdy zawarto umowę na czas nieokreślony, wymiar urlopu ustala się proporcjonalnie do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego. Jeśli pracownik u kolejnego pracodawcy został zatrudniony na czas krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego, wymiar urlopu ustala się proporcjonalnie do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym.
Nie zawsze jednak czas, na jaki zawarty został stosunek pracy u kolejnego pracodawcy, będzie wyznaczał wymiar urlopu. Jeżeli bowiem pracownik przed ustaniem stosunku pracy, a więc u pracodawcy dotychczasowego, wykorzystał urlop w wymiarze wyższym niż należny mu ze względu na okres przepracowany u tego pracodawcy, pracodawca kolejny udzieli temu pracownikowi urlopu w odpowiednio niższym wymiarze bądź nawet nie udzieli go wcale, jeśli u dotychczasowego pracodawcy pracownik wykorzystał urlop w pełnym wymiarze.
Zgodnie z art. 1551 § 21 kodeksu pracy przepis § 1 pkt 2 stosuje się odpowiednio do pracownika podejmującego pracę u kolejnego pracodawcy w ciągu innego roku kalendarzowego niż rok, w którym ustał jego stosunek pracy z poprzednim pracodawcą.
Przy ustalaniu urlopu proporcjonalnego kalendarzowy miesiąc pracy odpowiada 1/12 wymiaru urlopu przysługującego pracownikowi na podstawie art. 154 § 1 i 2 kodeksu pracy, a niepełny kalendarzowy miesiąc zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca. Jeżeli ustanie stosunku pracy u dotychczasowego pracodawcy i nawiązanie takiego stosunku u kolejnego pracodawcy następuje w tym samym miesiącu kalendarzowym, zaokrąglenia do pełnego miesiąca dokonuje dotychczasowy pracodawca. (art. 1552a § 1, 2 i 3 kodeksu pracy). Przy ustalaniu urlopu proporcjonalnego niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia (art. 1553 § 1 kodeksu pracy).
Warto zwrócić uwagę, że ostatni pracodawca w danym roku kalendarzowym może udzielić pracownikowi urlopu w wymiarze niższym niż wynikający z okresu pracy u tego pracodawcy, aby nie doszło do nieuzasadnionego zwiększenia wymiaru urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi, na skutek stosowania zaokrągleń. Ustalany w ten sposób wymiar urlopu wypoczynkowego nie może przekroczyć tego, który przysługuje danemu pracownikowi. Podstawę do takiego działania daje pracodawcy treść art. 1553 § 2 kodeksu pracy.