Skopiuj link
Rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika z uwagi na zawinioną przez pracownika utratę uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku (art. 52 § 1 pkt 3 kodeksu pracy) wymaga oceny trzech powiązanych ze sobą okoliczności:
- czy nastąpiła utrata uprawnień,
- czy uprawnienia te były konieczne do wykonywania pracy na stanowisku zajmowanym przez pracownika oraz
- czy utrata uprawnień była zawiniona przez pracownika (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2012 r., sygn. akt III PK 39/11).
Przedmiotowa przesłanka rozwiązania stosunku pracy dotyczy wyłącznie pracowników, którzy dla wykonywania danego rodzaju pracy muszą legitymować się udokumentowanymi kwalifikacjami. Inaczej mówiąc, chodzi o wszystkie potwierdzone stosownymi dokumentami wymogi kwalifikacyjne, bez których wykonywanie pracy na danym stanowisku nie jest możliwe. Pojęcie to obejmuje nie tylko dokumenty potwierdzające umiejętności fachowe (np. dyplom lekarza lub prawo jazdy kierowcy), ale także wymagane przez prawo poświadczenie bezpieczeństwa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2012 r., sygn. akt III PK 39/11).
Dyspozycją art. 52 § 1 pkt 3 kodeksu pracy objęta jest wyłącznie zawiniona przez pracownika utrata uprawnień. Pracownik powinien zostać ich pozbawiony na podstawie orzeczenia sądu lub decyzji kompetentnego organu wskutek naruszenia obowiązków pracowniczych, dopuszczenia się wykroczenia lub przestępstwa. Decydujące znaczenie ma zatem nie sam czyn zawiniony przez pracownika, lecz stwierdzenie jego skutków w sferze uprawnień zawodowych przez uprawniony organ. W wyroku z dnia 26 października 1984 r., sygn. akt I PRN 142/84, Sąd Najwyższy uznał bowiem, iż „utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku może być podstawą rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia wówczas, gdy pracownik zostanie pozbawiony tych uprawnień z własnej winy, wskutek naruszenia obowiązków pracowniczych, dopuszczenia się wykroczenia lub przestępstwa. Decyduje w tym wypadku nie sam czyn zawiniony przez pracownika, lecz stwierdzenie jego skutków w sferze uprawnień zawodowych. Stwierdzeniami takimi mogą być:
- decyzja administracyjna (np. cofnięcie prawa jazdy),
- wyrok sądowy (np. orzekający zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych – art. 43 § 1 kodeksu karnego)”.
Istnienie uprzedniego orzeczenia lub decyzji właściwego organu w przedmiocie stwierdzenia utraty uprawnień potrzebnych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku jest konieczne. Jedynie bowiem kompetentne organy mogą z mocy wyraźnych unormowań orzekać o prawie w tym zakresie. Gdy utrata uprawnień została zawiniona przez pracownika, zakład pracy może rozwiązać z nim – przy istnieniu wymienionego orzeczenia lub decyzji – umowę o pracę bez wypowiedzenia w trybie art. 52 § 1 pkt 3 kodeksu pracy. Takie stanowisko wypływa z wykładni językowej art. 52 § 1 pkt 3 kodeksu pracy, a w szczególności wyrażeń "utrata uprawnień". Oznacza to pozbawienie tychże uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku i to pozbawienie przez kompetentny organ.
W doktrynie i orzecznictwie wskazuje się, iż utrata uprawnień może być trwała lub okresowa. Powinna mieć jednak charakter trwalszy, wynikający z ustawy, orzeczenia albo decyzji właściwego organu. Nie może ona stanowić sytuacji przejściowej, chwilowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 kwietnia 2015 r., sygn. akt II PK 139/14).
Pracodawca nie może rozwiązać stosunku pracy na podstawie art. 52 § 1 pkt 3 kodeksu pracy z pracownikiem, który utracił uprawnienia do wykonywania zawodu w sposób przez siebie niezawiniony, np. wskutek choroby. Przedmiotowa przesłanka nie ma także zastosowania do sytuacji, gdy pracownik nie nabędzie kwalifikacji, np. nie zda egzaminu zawodowego.